Sosyal bilimler alanında Nitel Araştırma Yöntemleri yaygın olarak kullanılmaktadır. Nitel araştırma, katılımcıların yaşadıkları durumları daha iyi tanımlamak için katılımcıların sözcüklerini veya eylemlerini tanımlayıcı ve anlatısal bir şekilde tanımlayan ve ifade eden bir araştırma türüdür. Nitel araştırma yöntemi ana vakaya odaklanır ve katılımcıların görüşlerine dayanır.
Nitel araştırmanın belki de en zor aşaması veri analizidir. Nitel ve nicel araştırma yöntemleri arasındaki en önemli fark veri analizi sürecidir. Nitel veri analizi, nicel veri analizinden farklı bir yol izler. Bu iki analiz arasındaki temel fark, kodların nicel verilerdeki sayılara ve nitel verilerdeki kavramlara, konulara veya temalara karşılık gelmesidir. Nitel veri analizinin bir diğer önemli özelliği de bu analizin veri toplama ile birlikte yapılabilmesidir.
Nitel veri analizi nedir? Nitel veri analizi, deneyimleri ve onlardan neler öğrenildiğini anlamak için ne görüldüğünü, duyulduğunu ve okunduğunu organize etmeyi içerir. Nitel veri analizi, insanların söylediklerini, araştırmacının gördüklerini ve okuduklarını birleştirme ve yorumlama süreci olarak tanımlanır. Nitel veri analizi de nitel verileri bulgulara dönüştürme süreci olarak tanımlanırken, bunu yapmak için özel bir formül yoktur. Başka bir deyişle, nitel veri analizi için standart bir formül yoktur. Veri analizi sürecine standart bir yol haritası çizmenin nitel araştırmalara zarar vereceği söylenebilir. Çünkü nitel araştırmalarda veri analizi tekniklerinin standardizasyonu, toplanan verilere göre zengin, derinlemesine bilgi edinilmesini olumsuz etkileyecektir.
Nitel veri analizi için bir formül olmamasına rağmen, bir rehber bulunabilir. Bununla birlikte, bu kurallar sürece ilişkin önerilerde bulunur, genel bir kural oluşturmaz ve bu nedenle bir tarif sağlamaz. Çünkü her nitel araştırmanın kendine has özellikleri vardır ve veri analizinde yeni yaklaşımlar gerektirebilir. Başka bir deyişle, nitel veri analizi çeşitlilik ve esneklik anlamına gelir. Bu nedenle araştırmacı, hem araştırmanın özelliklerini hem de toplanan verileri ve mevcut veri analizi yaklaşımlarını dikkate alarak kendi araştırması için bir veri analizi planı geliştirmelidir.
Nitel veriler genellikle sayısal değildir. Nitel verilerin analizinde Maxqda, Nvivo vb. gibi programlar kullanılabilir. Bu analizlerle bulgular, belgeler, gözlemler ve görüşmeler dahil tüm notlar saklanabilir, sorgulanabilir ve modellenebilir. Her türlü belge, ses, resim, film vb. analiz edilebilir. Araştırmacı, çalışma tarzına uygun belgeleri yeniden oluşturabilir. Veri depolayabilir. Yeniden kullanılabilir. Karşılaştırmalar yapabilir. Modeller, tablolar ve matrisler oluşturabilir ve bulguları görsel olarak ortaya koyabilir. Nitel verilerin analizi yeni bir bakış ortaya koyabilir. Her seferinde yeniden çalışma gerekebilir. Notlar gözden geçirilir. Veriler zaman ve yer bakımından karşılaştırmalı olarak gruplandırılır.
Nitel veri analizinin bazı temel özellikleri vardır. Bu özelliklere göre, nitel veri analizi, verilerde örüntülerin ortaya çıkmasına veya yeni kavram ve teorilerin geliştirilmesine yenilikçi, tümevarımsal, açıklayıcı ve keşfedici bir yaklaşım benimseyen sistematik ve döngüsel bir süreç olarak ifade edilebilir. Bu süreçte, verileri tekrar tekrar gözden geçirmek, temalar oluşturmak ve temalar arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve yorumlamak önemlidir. Ayrıca bu analizin önemli bir özelliği de veri toplama süreci ile birlikte yapılabilmesidir.