Post hoc analizi, araştırmacının amacına hizmet eden verilerin kaynağı hakkında fikir edinmek amacıyla kullanılan analizlerdir. Bu analiz araçları beraberinde araştırmanın daha derinlemesine yürütülmesine de imkan tanır. Kelime anlamı ile Post hoc “sonradan” anlamı taşır. İstatistiksel olarak araştırmalarda ise araştırma sonrasında yapılan analizler için kullanılan bir tabirdir. Bu analizlerin amacı hipotezin doğruluğunu doğrudan test etmek değil dolaylı olarak veriler üzerinden incelemektir.
İstatistiksel analizlerin her biri ince bir şekilde değerlendirme ve yorumlamaya ihtiyaç duyar. Post hoc kapsamındaki analizler ile araştırmanın hipotezini geliştirebilir, veri örüntülerini ortaya çıkarabilir ve verilerin kaynaklarına ulaşmaya yönelik bulgular elde edebilirsiniz.
Post-Hoc Testi Nasıl Yapılır?
Post-hoc testi yapılması için öncelikle bir istatistik programı kullanmanız gerekir. Programlar özelinde analizin nasıl yapılacağı farklılaşsa da çalışma prensibi noktasında elde edeceğiniz sonuçlar aynı olacaktır. Post-hoc testi yapmak için SPSS, Stata ya da R gibi programlardan faydalanabilirsiniz. Her birinin arayüzleri ve çalışma şekilleri birbirinden farklı olacağından programı iyi derecede kullanabilmek gereklidir.
Post-hoc testi yapılırken testler arasında doğru testin seçilmesi gerekir. Yazımızın devamında bahsi geçen test türleri arasında araştırmaya en uygun olan testler seçilerek çalışma yürütülmelidir. Testlerin uyumlu olmaması halinde yorumlama aşamasında p değerinin büyüklüğünden de fikir edinebilirsiniz.
Testleri seçerek çalıştırdıktan sonra geriye kalan tek ve en önemli aşama ise elde edilen bulguların doğru bir şekilde yorumlanmasıdır. Yorumlama sonrasında test tamamen amacına hizmet etmiş olacaktır. Doğru yorumlama bu noktada önemlidir. Testlerin seçimi kadar testlerden elde edilen verileri de doğru bir şekilde yorumlamak için testte önemli olan P değeri, güven aralığı gibi faktörlere de aşina olmak gerekir.
Post-hoc Testi Nasıl Yorumlanır?
Post-hoc testi yorumlama sürecinde elde edilen bulguların her birine dikkatle bakmak gerekir. Örneklem büyüklüklerine göre doğru araçların seçildiğinden emin olunmalıdır. Ardından testler yapılmalı ve yorumlama sürecine başlanmalıdır. Yapılan testlerin yorumlanmasında aşağıda yer alan bulgulara ve bu bulguların istatistiksel değerlerine dikkat edilmelidir.
- Post testi yorumlamadan önce hangi testi kullanmanız gerektiğine karar verin. Doğru testi seçtikten sonra hangi varsayımlar ile örneklemler oluşturduğunuzu da göz önünde bulundurarak testi uygulayın.
- P değerlerini inceleyin. Karşılaştırmalarda p değeri önemli bir bulgudur. P değerinin büyüklüğü 0.05’ten büyükse yapılan karşılaştırma istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmeyecektir. Bu noktada değerin 0.05’ten küçük olduğundan emin olmalısınız.
- Test yapıldıktan sonra mevcut güven aralığını değerlendirin. Eğer güven aralığında 0 bulunmuyorsa bu karşılaştırmanın anlamlı olduğu ve istatistiksel noktada kullanılabilir olduğu anlamına gelir.
- Test sonrasında ortaya çıkan etki büyüklüğü karşılaştırmanın önem düzeyi hakkında fikir verir. Genellikle kullanılan ve araştırmacılar tarafından bilinen Cohen’in d’sidir. Bu değerin 0.8’den büyük olması etki büyüklüğünün yüksek olduğu bilgisini verir. 0.2’den küçükse etki değeri küçük, 0.5 ile 0.8 arasındaysa orta derecede bir etki büyüklüğü söz konusu demektir.
- Elde edilen bulguların ne kadar anlamlı olduğunu inceleyin. Araştırmada incelenen ana soru ile birlikte yapılan yorumlamalar araştırmanın amacından sapmadan verilerin kaynağına ulaşmayı ve hipoteze yöneltilen soruyu derinleştirmeyi mümkün kılacaktır.
Veri Analizi Talepleriniz İçin Bilgi Maili: info@akademikservis.com
Post-hoc Testleri Ne İşe Yarar?
Post-hoc testleri araştırmanın ana amacına uygun olacak şekilde verilerden bilgi almaya ve verilerin kaynaklarını tespit etmeye yarayan testlerdir. İşlevleri noktasında bir araştırmanın hipotezinin test edilmesi noktasında doğrudan hipoteze yönelik olarak çalışmaz.
Post-hoc kullanarak araştırmaya dahil olan anlamlı bulguların kaynağını belirleyebilirsiniz. Kaynak belirlemek araştırma hipotezine doğrudan katkı yapmasa da araştırmayı destekleyen fikirler ve bulgular elde etmek için önemlidir. İstatistiksel bağlamda anlamlı bir sonuç elde etmek için bulguların da değerlendirmesi gerekebilir.
Post-hoc testleri ile araştırma verilerinin anlamlı örüntülerini ortaya çıkarabilirsiniz. Anlamlı örüntüler hipotezin test edilmesi sürecinde daha kapsamlı bir fikir edinmeyi mümkün kılabileceğinden önemlidir. Testler aynı zamanda araştırma hipotezlerini geliştirmeye yönelik olarak farklı araçlar ile gerçekleştirilen anlamlı araştırma yöntemleridir.
Post-hoc Analizi Neden Yapılır?
Post-hoc analizleri aynı zamanda veri setine dahil olan değişkenlerin kaynakları hakkında da bilgi verir. Araştırmanın istatistiksel olarak anlamlı sonuçlanması amacıyla yapılan bu analizler araştırmanın ana amacına doğrudan hitap etmese de araştırmanın akıbeti için önemlidir. Araştırma hipotezini geliştirmek noktasında oldukça faydalı oldukları bilinmektedir.
Bir araştırmacının araştırma için post-hoc analizlerinden faydalanması beraberinde araştırmanın veri setinde mevcut olan örüntüleri anlaması için de gereklidir. Veri setindeki örüntüler hipotezin geliştirilmesini doğrudan ve dolaylı olarak sağlayabilmektedir.
Post-hoc Ne Zaman Yapılır?
Post-hoc testleri araştırma sorusuna doğrudan yanıt verme amacı taşımadan veri seti ortaya çıktıktan sonra yapılan testlerdir. Elde edilen verilere dair bilgi edinmek ve değerlerin kaynaklarına ulaşabilmek gibi çeşitli amaçlar ile tercih edilir. Bu testlerin yapılması için özellikle bir zaman aralığı söylemeye gerek yoktur. Basitçe post hoc testleri veri analizi yapılması sürecinde yapılan testlerdir. Verilerin kaynaklarına dair fikir edinme imkanı sağladığından araştırmanın daha derin bir şekilde yürütülmesine de imkan tanır.
Post-hoc Türleri
Post-hoc türleri ile analiz noktasında birçok farklı analiz aracından faydalanmak mümkündür. Bununla birlikte en çok faydalanılan analiz araçları Bonferroni testi, Tukey testi ve Scheffe testi olarak bilinir. Bu testlerin her birinin kullanım amacı birbirinden farklıdır. Post-hoc testleri yaparken çok kullanılan analiz araçlarından faydalanmak üzere aşağıda yer alan araçları amacınıza uygun olması halinde tercih edebilirsiniz. Post-hoc türleri;
- Bonferroni testi: Karşılaştırma yapılırken çoklu karşılaştırmalarda ortaya çıkabilecek hataların oranını ve hata payını hesaplamak için kullanılır. Hata payının artması araştırmanın amacına hizmet edebilmesi ve hipotezi test edebilmek için olumsuz bir sonuç doğuracağından test edilmesi gerekli görülmektedir.
- Scheffe testi: Örneklem gruplarının eşit ya da eşit olmaması fark etmeksizin karşılıklı inceleme yapmak amacıyla kullanılır. Burada karşılaştırmada örneklem boyutunun farklı olması önemli değildir. Hata payı ortaya çıkabilen bir testtir.
- Tukey testi: Sadece eşit örneklem boyutları ile yapılabilen bir testtir. Bu test ile eşit örneklem boyutlarına sahip farklı örneklemleri farklı yönlerinden kıyaslayabilir ve karşılaştırabilirsiniz.
Post-Hoc Testi Yaptırma
Post-hoc testi yaptırma, araştırma yürütenlerin sıkça başvurduğu bir hizmettir. Post-hoc testlerinin her biri uzmanlık isteyen testlerdir. Bu testlerin doğru kullanılarak araştırmaya dahil edilmesinin yanında yorumlanması da profesyonellik gerektirir. Post hoc testi yorumlama noktasında araştırmacıların eksik kalması testlerden elde edilebilecek verim ve sonuçların da ortaya çıkmasını engelleyebilir. Bu bağlamda testleri işin uzmanına yaptırarak sonuçlarını yorumlatabilir ve araştırmanızın hipotezini maksimum doğruluk ile test edebilirsiniz.
Keşfedin: Yapısal Eşitlik Modeli
